Campagne: Red Flags van uitbuiting
Sekswerk is sinds 2024 volledig erkend als werk door de Belgische wet. Dit is een belangrijke doorbraak, maar het betekent niet dat onze sector nu vrij is van zorgen. Om dwang, uitbuiting en mensenhandel tegen te gaan, hebben sekswerkers inderdaad gegarandeerde arbeidsrechten nodig. Maar het is niet genoeg.
Deze grootschalige audiovisuele sensibiliseringscampagne wil sekswerkers, hun entourage en hulpverleners op grote schaal bewust maken van signalen die wijzen op uitbuiting en illegale praktijken. En hen informeren waar ze terecht kunnen voor steun.
Het idee voor deze campagne ontstond bij een van de leden van UTSOPI, een sekswerker die zelf slachtoffer was van uitbuiting. In haar woorden: "als je je rechten niet kent, heb je er geen". Na een reeks gesprekken met deskundigen op het gebied van uitbuiting en mensenhandel, en door uit haar eigen ervaringen te putten, schreef ze de scripts en stelde ze een filmploeg samen.
Het resultaat van haar werk en dat van haar team: vier video's, elk met een andere vorm van uitbuiting die plaatsvindt in een bepaalde context, waarbij een specifieke doelgroep betrokken is. Elke video eindigt met een opsomming van de red flags van uitbuiting en de contactnummers van hulporganisaties.
De video’s worden op grote schaal verspreid. We sturen de video's individueel naar sekswerkers, waarvan een groot deel uit de doelgroepen uit de video’s. We versturen de video’s naar hulporganisaties en organisaties actief in de strijd tegen mensenhandel. We nodigen elke hulpverlener, binnen en buiten België, uit om er volop gebruik van te maken.
Alle video's hebben versies in het Nederlands, Frans en Engels. Voor twee doelgroepen, namelijk sekswerkers uit Latijns-Amerika en Oost-Europa, hebben we extra versies in het Spaans, Albanees, Roemeens en Bulgaars.
Uitbuiting bestrijden door stigmatisering te lijf te gaan
Tot slot is dit project niet alleen bedoeld om sekswerkers en hulpverleners te sensibiliseren. We moeten ook het grote publiek bereiken. Om uitbuiting en mensenhandel te kunnen bestrijden, moet het stigma op sekswerk verdwijnen. Stigma en schaamte zijn de grootste barrières voor sekswerkers om hulp te zoeken.
Om het stigma te laten verdwijnen, moet het zeer schadelijke idee dat mensenhandel en sekswerk synoniem zijn op de schop. Uitbuiting is geen synoniem van sekswerk. Maar uitbuiting en mensenhandel komen wel degelijk voor in deze sector, net als in andere sectoren.
Dit project is gemaakt door sekswerkers voor sekswerkers in nood. Om uitbuiting te bestrijden, moeten we sekswerkers empoweren en naar hen luisteren. Want: wie weet beter dan sekswerkers wat er gebeurt in de sector? Wie is er beter in staat om problematische situaties op te sporen en collega's in nood te helpen?
Doelgroep: Oost-Europa
Rita en Karolina werken naast elkaar in een vitrine in de Aarschotstraat in de Brusselse Noordwijk. Op het eerste gezicht is hun situatie identiek, maar niets is minder waar. Karolina werkt voor zichzelf. Rita wordt onder druk gezet door haar vriend Andreï. Wat Andreï doet, is uitbuiting en strafbaar volgens de wet.
Vrouwen uit bepaalde Oost-Europese regio’s dromen vaak van een beter leven elders, gezien het gebrek aan beroepsmogelijkheden en armoede thuis. Dit is een vruchtbare voedingsbodem voor bepaalde jonge mannen, die hen benaderen en liefde, financiële zekerheid, jobs of studies beloven. Eenmaal aangekomen in België worden de jonge vrouwen vaak geïsoleerd van familie en vrienden, en worden ze veelal psychologisch onder druk gezet.
Doelgroep: Nigeria
Favour werkt in de wijk achter het Noordstation. Om haar reis van Nigeria naar Europa te betalen, moest ze een schuld aangaan bij smokkelaars. Ze staat nu onder druk om deze schuld aan haar Madame terug te betalen. Ze wil dat er een eind komt aan deze situatie maar ze durft geen actie ondernemen uit angst dat haar familie of vrienden thuis hiervan het slachtoffer zullen zijn.
Illegale migratie van Afrika naar Europa is gevaarlijk en duur. Er bestaat een systeem van leningen en schulden waarmee jonge Nigeriaanse migranten hun reis naar Europa financieren. Maar vaak is de kostprijs van die reis erg overdreven en fictief. Klanten of diensten weigeren, of weigeren terug te betalen, kan repercussies hebben voor de familie in Nigeria.
Doelgroep: Latijns-Amerika
Paola is naar België gekomen omdat het als transvrouw niet evident is om werk te vinden in Colombia. Ze werkt hier op zelfstandige basis, maar wordt toch uitgebuit. Ze huurt een appartement aan €600 per week. De eigenaar van het pand haalt een abnormaal groot financieel voordeel uit de verhuur. Dit is een vorm van uitbuiting en is strafbaar volgens de wet.
Veel transgenders uit Latijns-Amerika slaan op de vlucht voor transfoob geweld. Maar ook in Europa worden ze geconfronteerd met discriminatie en maken ze weinig kans op een job in andere sectoren dan de sekssector. Daar lopen ze een groter risico op geweld. Volgens Transgender Europe waren meer dan 60% van de vermoorde transgender personen tussen 2008 en 2017 sekswerkers. Hun kwetsbare positie wordt in Europa ook vaak uitgebuit door huisbazen zonder scrupules.
Doelgroep: West-Europa
Tijdens een bijeenkomst op het hoofdwartier van UTSOPI vertellen drie jonge sekswerkers hoe ze hier terecht zijn gekomen. Het wordt snel duidelijk dat hun ervaringen heel verschillend zijn. Hun verhalen laten zien hoe verschillend de werkelijkheid kan zijn, van gewelddadige vormen van uitbuiting tot volkomen autonoom werk.
Wat blijkt: vaak is het een gebrek aan informatie dat tot uitbuiting leidt. Isolatie en geheimhouding maken sekswerkers nog kwetsbaarder eens ze gestart zijn.
© UTSOPI, 2024. Deze sensibiliseringscampagne kwam tot stand met de steun van het Instituut voor Gelijkheid tussen Vrouwen en Mannen en de Staatssecretaris voor Gendergelijkheid. Extra dank aan Miguel Soll (regie en montage) en Engel Doyen / Scherper (montage).